Hans Warren, de Zeeuwse dichter en literatuurcriticus werd vooral bekend door zijn Geheim Dagboek, in 23 delen gepubliceerd. Het dagboek beslaat de periode 1942 tot 2001, het jaar van zijn dood. Mario Molegraaf schreef onlangs over hem een biografie, een vuistdik boek, helaas zonder veel structuur. Je hoeft de Warren-kenners niet te vertellen wie Molegraaf is. Mario Molegraaf was vanaf 1978 de levenspartner van Warren. Meer dan 23 jaar lang. Warren was 57 toen de 17-jarige Molegraaf bij hem introk.
Toen Warren overleed was hij met de publicatie van zijn dagboeken tot midden jaren 80 gevorderd. Molegraaf nam die taak van hem over en redigeerde de resterende dagboeken. Na de dood van Warren koos Molegraaf ervoor om eerst het dagboek van het laatste levensjaar van Warren, 2001, uit te brengen. Het werd een uitermate pijnlijk dagboek, door de aftakeling van Warren en door de eindeloze conflicten die Warren en Molegraaf in dat jaar nog uitvochten. Het pleit voor Molegraaf dat hij het Geheim Dagboek van dat jaar schijnbaar neutraal heeft bezorgd, terwijl iedereen kon lezen dat hun liefde niet tegen de naderende dood was bestand. Het was geheel verklaarbaar dat Molegraaf zelf nog een boek over het laatste levensjaar van Warren heeft geschreven (Het wekkertje van 23:34 uit 2004), waarin hij zijn eigen verhaal kwijt kon.
Maar wat moeten we ervan denken dat diezelfde Molegraaf nu de biografie van Warren heeft geschreven? Mijn antwoord is helder: niet handig en niet verstandig.
Natuurlijk heeft Molegraaf ‘neutraliteit’ betracht bij het schrijven van zijn biografie, zoals hij zelf schrijft. Maar hoeveel neutraliteit kan je van niemand vragen die meer dan 20 jaar de levenspartner van het onderwerp van de biografie is geweest. Molegraaf is dan ook allerminst neutraal als hij disputen beschrijft waarin Warren (en vaak ook Molegraaf) in zijn leven verzeild is geraakt. Op veel plaatsen in de biografie ontbreekt elke afstand tot Hans Warren. Dat kan je Molegraaf kwalijk nemen, maar misschien moet je het vooral Prometheus kwalijk nemen dat ze dit boek hebben willen uitgeven.
Het gaat hier niet alleen om het principe. De lezer van de biografie ervaart ook daadwerkelijk het ongemak. Bijvoorbeeld bij de twee grote vondsten van deze biografie.
Ten eerste laat Molegraaf overtuigend zien dat er opvallende verschillen bestaan tussen de dagboeken die Warren dagelijks bijhield en zijn Geheim Dagboek dat wij allemaal hebben kunnen lezen. Onwelgevallige zaken (bijvoorbeeld over het foute oorlogsverleden van de vader van Warren) werden weggelaten. En er staat veel in het Geheim Dagboek dat nooit in de persoonlijke dagboeken van Warren heeft gestaan. Wie mocht denken dat slechts de taalfouten en overbodige herhalingen uit het oorspronkelijke dagboek zijn gezeefd, heeft het Geheim Dagboek altijd verkeerd gelezen. Hier vormden dagelijkse aantekeningen de basis voor een roman in 23 delen. Dit wringt des te meer als we weten dat het Geheim Dagboek aanvankelijk zeer goed werd verkocht. Ik kan me voorstellen dat de goede verkoopcijfers Warren hebben gestimuleerd om zijn oorspronkelijke dagboeken nog verder te stileren.
Ten tweede blijken zeer veel literatuurkritieken die onder de naam van Hans Warren in de Provinciale Zeeuwse Courant verschenen, feitelijk door Mario Molegraaf te zijn geschreven. Dit gegeven heeft het nieuws al enige tijd geleden gehaald. Het zij gezegd, Molegraaf kan overtuigend aantonen dat de literatuurkritieken van 'Warren' uit de jaren 90 nagenoeg geheel door hemzelf zijn geschreven. En dat geldt ook voor veel van al die andere publicaties die onder de naam van Warren in die jaren zijn verschenen. Maar het voelt niet goed als de biograaf in de biografie van zijn grote liefde het auteursrecht van een belangrijk deel van diens oeuvre komt opeisen.
Molegraaf maakt vooral duidelijk dat in het Geheim Dagboek heel veel geheim werd gehouden. Maar wat was het mooi geweest als dit soort zaken door een neutrale biograaf waren opgetekend en niet door de man die in dit duistere spel een hoofdrol heeft gespeeld.
[Abonneer je via de homepage op mijn blogs, als je op de hoogte wilt worden gehouden.]