Een vriend vraagt me waarom ik nog geen blog heb geschreven over Oekraïne. Hij zei: "Over corona schreef je soms elke week wel een blog. En nu niet één." Dat klopt, maar dit is zo anders, zoveel groter. Dit is zo groot dat het bijna niet is te overzien. Dit is zo groot dat het je vooral verwart en dat je niet meteen een mening hebt. Hoewel sommigen daar minder last van hebben.
Toch triggert die vraag van die vriend me. Het kan toch niet zo zijn dat bij zo’n afschrikwekkend conflict je morele kompas niet meer werkt? En zou je niet juist bij zo’n conflict waarover de media permanent berichten, je kompas eens goed moeten raadplegen? Een conflict waarin het zo gerechtvaardigd is om partij te kiezen? Een conflict waarin iedereen hoopt dat de hele operatie van Poetin faliekant mislukt?
Maar het pijnlijke is dat die mislukking van Poetin vooral een droom is. Want laten we de scenario’s eens schetsen.
Het (eerste) scenario dat Oekraïne de Russen binnenkort weer buiten de landsgrenzen weet te verjagen lijkt me kansloos. Ten eerste vanwege de Russische overmacht (vooral materieel), ten tweede vanwege de dictator die in Rusland al jaren de baas is. Elke nakende nederlaag zal Poetin aanzetten om nog groffer geweld te gebruiken. Grozny is het afschrikwekkende voorbeeld.
Het (tweede) scenario dat Rusland op korte termijn de macht overneemt in de Oekraïne lijkt me ook niet realistisch, gelet op de dappere houding van de Oekraïense bevolking en haar president.
Het derde scenario is een hoopvol scenario: de val van Poetin. Ik ben ervan overtuigd dat Poetin deze oorlog uiteindelijk zelf niet zal overleven. Je merkt dat het protest in Rusland niet meer te onderdrukken valt. Maar dat gaat helaas nog wel enkele maanden duren, zo niet een paar jaar. Er is protest op straat, maar er is geen enkel bewijs dat binnen het Kremlin nu al strijdende facties waarvan Poetin het slachtoffer kan worden. Intussen gaat de oorlog door.
Als Poetin niet binnenkort weggaat, als Oekraïne niet binnenkort de Russen verjaagt en als Oekraïne zich niet binnenkort overgeeft, resteren er nog twee opties: of de strijd voortzetten of gaan onderhandelen. De strijd voorzetten leidt tot de dood van duizenden zo niet miljoenen mensen en de verwoesting van geheel Oekraïne. Poetin zal niet uit zichzelf wijken. Bovendien bestaat er altijd het gevaar van escalatie. En in dit geval is die escalatie extreem gevaarlijk omdat heel gemakkelijke andere landen, bijvoorbeeld landen die zich ook bedreigd voelen als Polen en Roemenië, al snel in het conflict kunnen worden betrokken. En op dat moment staat de wereld in brand, omdat het al snel om NAVO-bondgenoten zal gaan. Dus escalatie moet ten alle tijde worden voorkomen.
Maar daarmee is de oorlog niet voorbij. Daarvoor zal er zo snel mogelijk moeten worden onderhandeld. Niet alleen over humanitaire uitwegen voor Marioepol. Maar over het einde van de oorlog. Daarbij moeten we ons (heel goed) realiseren dat Rusland niet akkoord zal gaan met het beëindigen van de oorlog zonder er iets voor terug te krijgen. Poetin zal op zijn minst verder gezichtsverlies moeten worden bespaard. Hij zal achteraf in eigen land een alibi moeten hebben voor deze hele onzin-oorlog. Maar dat zal niet genoeg zijn. Poetin zal ook geopolitiek niet verzwakt uit dit conflict willen komen.
Het is inderdaad om gek van te worden. Je bouwt in deze krankzinnige wereld een machtspositie op door met 190.000 soldaten je buurland binnen te vallen en de zaak kapot te schieten. Maar het is wel waar. Als Poetin bij de onderhandelingen onvoldoende zal worden tegemoetgekomen zal hij de oorlog voortzetten. En als Oekraïne en al die andere landen die met Oekraïne sympathiseren, dat niet willen, zullen ze daarvoor iets moeten inleveren. Om een einde aan de oorlog te maken.
Natuurlijk kan Poetin niet alles eisen wat hij wil. Als voor Rusland grote verliezen in de oorlog dreigen zal Poetin eerder geneigd zijn een akkoord te sluiten. Datzelfde geldt voor de dreigende ondermijning van zijn macht in eigen land. Hoe zwakker Poetin intern staat en hoe meer de Russische bevolking zich tegen de oorlog keert, hoe zwakker is zijn positie aan de onderhandelingstafel. Juist om die reden zijn al die sancties zo goed, vooral als ze de Russische elite treffen, die Poetin al jaren steunt of op zijn minst gedoogt. Het gemis van de iPhone 13 voor velen kan dan nog wel eens even zwaar wegen als het aan de ketting leggen van die bootjes van de criminele oligarchen. Overigens wordt de positie van Poetin altijd weer versterkt door de ratten van deze wereld (als Shell) die sancties weer voor eigen gewin weten te omzeilen.
Onderhandelen is dus nodig, niet anders dan onderhandelen. Vooral omdat elk succes op het slagveld door Poetin met nog meer ellende zal worden beantwoord.
Ps: Nadat ik dit blog heb afgerond komt het bericht dat de Russen van Oekraïne eisen dat ze de twee afgesplitste provincies in het Oosten erkennen, dat ze de Krim als Russisch grondgebied erkennen en dat ze in de grondwet vastleggen zich nooit bij een Westers bondgenootschap (NAVO) aan te zullen sluiten. Daarmee horen we niets meer over denazificering en demilitarisering. Als dit de inzet van de onderhandelingen is, lijkt Rusland nu al genoeg te hebben van de oorlog. Want de eisen zijn slechts een bevestiging van de status quo.
Dank, Wim, voor je nuchtere zienswijze!