Er is weer gedoe in Groningen. De directeur van de NAM heeft gezegd dat nog maar 50 woningen hoeven te worden versterkt omdat de gaswinning binnenkort stopt. Terwijl de overheid nog steeds 26.000 woningen wil versterken.
Ik heb het te doen met al die Groningers die ongetwijfeld denken dat de overheid haar beloften weer niet gaat nakomen. Want als de NAM straks weigert te betalen, moet je nog maar zien of de overheid wel zin heeft om de portemonnee te trekken.
Ik ben verbaasd over de NAM, die ongetwijfeld veel geld uitgeeft aan communicatie-adviseurs, maar die altijd weer in staat is om net de verkeerde toon te kiezen op het verkeerde moment.
Maar voor jammerende Kamerleden in media is geen enkele reden. Want de NAM maakt gewoon gebruik van hetzelfde wrakke model waarop de overheid zich al jaren baseert.
Laten we eerst vaststellen hoe de overheid bepaalt welke woningen moeten worden versterkt. Daartoe draait de NAM een model, het zogenaamde HRA-model. Ja, de overheid baseert al jaren haar beleid op een model van de NAM! Dat model voorspelt hoeveel woningen zodanig moeten worden versterkt dat de inwoners maar eens in de 100.000 jaar door vallend puin worden gedood. Die 100.000 jaar-kans op overlijden gebruikt de overheid ook bij allerlei andere risico’s, bijvoorbeeld bij overstromingen.
Het bijzondere aan het HRA-model is dat elke run weer geheel andere uitkomsten heeft. In die uitkomsten is zelfs voor de echte deskundigen geen enkele logica te ontdekken. Er is een simpele reden voor deze onbetrouwbaarheid van het model: we weten gewoon veel te weinig van wat er in Groningen onder de grond gebeurt. Over de hele wereld is veel kennis verzameld in de loop der jaren over normale (tectonische) aardbevingen, maar dit soort, door de mens veroorzaakte, aardbevingen komen maar heel zelden voor. En als je niet weet wat er onder de grond met de bevingen gebeurt, kan je ook niet voorspellen wat er boven de grond met de huizen zal gebeuren.
Wat ik hier vertel is niet nieuw. Het is allemaal al lang bekend. We weten ook dat de run van vorig jaar tot de voorspelling leidde dat enkele honderden panden (waaronder nogal wat boerenschuren) zouden moeten worden versterkt om de veiligheid van de Groningers te waarborgen. En waarom wordt er dan toch over 26.000 woningen gesproken? De reden is alweer simpel. De overheid heef besloten dat alle panden die ooit een keer uit het model kwamen met het predicaat ‘(licht) verhoogd risico’) toe te voegen aan de lijst van te versterken panden. Je kan het een burger ook niet uitleggen dat hij vorig jaar nog wel een verhoogd risico in zijn woning liep, maar dit jaar niet meer, zonder dat er aan de woning ook maar iets is veranderd. Bovendien zou ik als Groninger het model gewoon niet meer geloven. Overigens heeft de overheid voor het gemak ook nog duizenden andere panden aan de lijst toegevoegd, omdat die toevallig in dezelfde straat stonden of er identiek uitzagen. Dus zo werd de lijst met te versterken panden na elke run van het HRA-model weer langer.
Tegelijkertijd gaf het model de laatste jaren steeds minder panden het predicaat van ‘(licht) verhoogd risico’, omdat het einde van de gaswinning inmiddels in zicht is. Het is dan ook logisch dat TNO (dat al jaren bezig was om een nieuw HRA-model te ontwikkelen, maar uiteindelijk een identiek model gebruikt) nu heeft berekend dat er nog maar 50 woningen moeten worden versterkt. Let wel: ook TNO weet in essentie niet wat er onder de grond in Groningen gebeurt.
Wie is hier nu consequenter, de NAM of de overheid? Ze baseren zich allebei op hetzelfde (onbetrouwbare) model. En als dat model aangeeft dat er op dit moment nog maar 50 woningen moeten worden versterkt om de veiligheid van de Groningers te garanderen, zegt de NAM: er moeten nog 50 woningen worden versterkt. De overheid zegt dat die 50 woningen moeten worden versterkt, maar dat het om politieke redenen goed is om toch maar alle woningen te versterken waarvan de inwoners volgens het gehanteerde model ooit een risico liepen. Dat was politiek misschien onvermijdelijk, maar het is onzinnig als je in het model zegt te geloven.
Natuurlijk hebben de NAM en de overheid allebei ongelijk. Ten eerste is dat HRA-model een zeer onbetrouwbaar model, omdat we gewoon onvoldoende weten van die aardbevingen in Groningen. En omdat het model zo onbetrouwbaar is, is de versterking nooit echt van de grond gekomen. Want als de uitkomsten van de ene run waren uitgediscussieerd, kon het debat over de volgende voorspellingen al weer beginnen. Ten tweede zit er nog een andere bizarre fout in dat model. In het HRA-model wordt er namelijk vanuit gegaan dat alle panden in Groningen in goede staat verkeren. Terwijl in Groningen door de jarenlange bevingen nu eenmaal bijna alle huizen niet in goede staat verkeren, en vaak in slechte staat. Die versterking gericht op de toekomst is in de praktijk dan ook vooral herstel van schade uit het verleden. En om die reden moet die versterking van die 26.000 woningen natuurlijk gewoon doorgaan. En hebben Groningers recht op hun boosheid.
Maar Kamerleden die de NAM nu allerlei verwijten maken, hebben kilo’s boter op hun hoofd. Omdat regering en parlement ervoor verantwoordelijk zijn dat zij zo lang hebben vastgehouden aan dat wrakke HRA-model. En omdat er van de versterking nog steeds niks is terechtgekomen, omdat de overheid aan dat model heeft vastgehouden.